การทำบ้านรังผึ้งโพรง หรือ ผึ้งโก๋น ภูมิปัญญาชาวบ้าน พึ่งตนเอง

การทำบ้านรังผึ้งโพรง หรือ ผึ้งโก๋น ภูมิปัญญาชาวบ้าน พึ่งตนเอง

การทำบ้านรังผึ้งโพรง หรือ ผึ้งโก๋น ภาคปฏิบัติ (ภาษาท้องถิ่น) ภูมิปัญญา​การเลี้ยงผึ้งโก๋น

ลิงค์ดูคลิป
https://www.youtube.com/watch?v=6G3ocW8LQWI&feature=youtu.be


เพื่อไม่ให้พลาดดูคลิป กดเพิ่มเพื่อนใน line ส่วนตัวไว้ก่อนได้ครับ https://line.me/R/ti/p/%40iiq0040t

การเลี้ยงผึ้งโพรงไทย

        น้ำผึ้งที่ได้จากผึ้งที่อยู่ในป่ามีน้อยลงจากสมัยก่อนมาก เพราะคนเราตัดไม้ทำลายป่า รบกวนการเป็นอยู่ของธรรมชาติ ทำให้ผึ้งและสัตว์ป่าขาด
ที่อยู่อาศัย ไม่สามารถอาศัยอยู่ได้อย่างสมัยก่อน นอกจากนั้นคนยังเผาป่า ซึ่งเป็นการเผาทำลายผึ้งด้วย 

เพื่อให้ได้น้ำผึ้งเพียงพอกับความต้องการ คนเราจึงเริ่มเรียนรู้เรื่องผึ้ง และเริ่มลองเลี้ยงผึ้ง
เราเลี้ยงผึ้งเพื่อเก็บน้ำผึ้งไว้ขาย หรือส่งเข้าโรงงานทำลูกกวาด และใช้ทำยาด้วย เช่น ยาแก้ไอ ยารักษาโรคแผนโบราณ ยาที่มีรสหวาน ๆ สำหรับเด็ก ส่วนมากจะมีน้ำผึ้งผสมอยู่ ทำให้หอมอร่อย น่ารับประทาน

        การเลี้ยงผึ้ง ไม่เหมือนการเลี้ยงหมาและแมว หรือการทำปศุสัตว์ทั่วไป เพราะผึ้งจะบินไปหาอาหาร หรือน้ำหวานจากดอกไม้กินตามธรรมชาติ และบินกลับรังได้เอง เราไม่อาจสอนผึ้งให้เชื่องเหมือนสัตว์เลี้ยงอื่น ๆ
ไม่อาจสอนผึ้งไม่ให้ต่อยคน ดังนั้น คนเลี้ยงผึ้งจึงต้องระวังตัวเอง ต้องจัดเตรียมรังให้ผึ้งให้เป็น จำนวนมากๆ เพื่อเก็บน้ำผึ้ง ที่สะดวกและปลอดภัย

นอกจากนี้ เราให้ผึ้งช่วยผสมเกสรให้พืชผลไม้ของเรามีลูกดก เช่น ลำไย เงาะ ลิ้นจี่ ส้ม มะนาว และฟักแฟงแตงโม ซึ่งถือเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกร ผู้ทำสวนทำไรเป็นอย่างมาก

-------------------------------------------------

ประวัติการเลี้ยงผึ้งโพรงในประเทศไทย
        การเลี้ยงผึ้งโพรงในประเทศไทย เชื่อว่า มีมานานหลายร้อยปีแล้ว ในระยะแรกๆ คนเลี้ยงผึ้งใช้โพรงไม้ หรือวัสดุที่เป็นโพรง เป็นวัสดุจากธรรมชาติให้ผึ้งเข้าไปทำรังอยู่ อาศัยอยู่ได้อย่างปลอดภัย ต่อมาจึงมีการพัฒนาใช้หีบไม้ในการเลี้ยงผึ้งโพรง และมีการทำบ้านรังผึ้งโพรงในหลากหลายรูปแบบ ตามภูมิปัญญาของชาวนา ท้องถิ่นต่างๆ หรือตามวัสดุที่สามารถหามาได้ในย่านนั้น

        มีบันทึกใน พ.ศ. ๒๔๘๓ เกี่ยวกับการเลี้ยงผึ้งโพรงฝรั่งครั้งแรก

โดยศาสตราจารย์ศุภชัย วานิชวัฒนา ขณะเป็นอาจารย์ประจำภาควิชาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ว่ามีการนำผึ้งพันธุ์จากต่างประเทศเข้ามาครั้งแรก เพื่อการศึกษาที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ต่อมาที่มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ใน พ.ศ. ๒๔๙๖
ศาสตราจารย์ หลวงสมานวนกิจ อดีตอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้สั่งผึ้งจากออสเตรเลียเข้ามา แต่ในระยะแรกแๆ การเลี้ยงผึ้งโพรงฝรั่งไม่ประสบความสำเร็จ เนื่องจากปัญหาศัตรูผึ้ง และ
ผู้เลี้ยงขาดความรู้พื้นฐานทางด้านชีววิทยา และการจัดการผึ้งที่เหมาะสม ดังนั้นการเลี้ยงผึ้งในระดับอุตสาหกรรมจึงไม่เกิดขึ้น จนกระทั่งเมื่อประมาณ พ.ศ. ๒๕๒๐ บริษัทเอกชนได้สั่งผึ้งโพรงฝรั่งมาจากต่างประเทศเพื่อขยายพันธุ์ผึ้ง และผลิตผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ จากผึ้ง จนสามารถส่งออกไปขายต่างประเทศได้

ชนิดของผึ้งเลี้ยง 
        ผึ้งที่เลี้ยงในประเทศไทยมีอยู่ ๒ ชนิด คือ ผึ้งโพรงไทย และผึ้งโพรงฝรั่ง

ผึ้งโพรงไทย 
        เป็นผึ้งพื้นเมืองของประเทศไทย ซึ่งเลี้ยงโดยเกษตรกร ชาวไร่ชาวนาในชนบททั่วไป พบมากในแถบจังหวัดภาคใต้ เช่น #ประจวบคีรีขันธ์ #ชุมพร และ#สุราษฎร์ธานี ที่v#เกาะสมุย นิยมเลี้ยงv#ผึ้งโพรงvมากที่สุด
ส่วนใหญ่ใช้วิธีสร้างหีบเลี้ยงง่าย ๆ คอยดักหรือย้ายรังผึ้งจากโพรงไม้ในธรรมชาติลงในหีบเลี้ยง และคอยเวลาเก็บน้ำผึ้งในฤดูดอกไม้บาน ดังนั้นการเลี้ยงผึ้งโพรงไทยจึงเริ่มเลี้ยงได้ง่าย และลงทุนน้อยกว่าผึ้งโพรงฝรั่ง เหมาะสำหรับการเลี้ยงเป็นอาชีพเสริมในระดับครอบครัว หรือเป็นงานอดิเรก
ผึ้งโพรงไทยสามารถผลิตน้ำผึ้งได้ประมาณ ๕-๒๐ กิโลกรัมต่อรังต่อปี

#ผึ้งโพรงไทยเป็นผึ้งที่มีขนาดลำตัวยาว ๑๑-๑๒ มิลลิเมตร มีขนาดลำตัวใหญ่กว่าผึ้งมิ้ม แต่เล็กกว่าผึ้งโพรงฝรั่ง มีพฤติกรรมสร้างรังตามโพรงไม้ ภายในหลังคาบ้าน และบริเวณที่มิดชิด ภายในเป็นโพรง มีรูเข้าออกเป็นช่องเล็ก ๆ สร้างรวงรังซ้อนกันหลายชั้น อย่างสวยงาม เป็นระเบียบ  สามารถเก็บน้ำผึ้งได้เป็นจำนวนมาก มีนิสัยไม่ดุร้าย สามารถนำมาเลี้ยงได้ แต่ผึ้งโพรงมีพฤติกรรมแยกรังบ่อยครั้ง ถ้าขาดแคลนอาหาร และมีศัตรูรบกวน มักจะทิ้งรังไปเลย อย่างไรก็ตามพบว่า มีวิธีการควบคุมการแยกรัง และทิ้งรังของผึ้งโพรงไทยได้

#ผึ้งโพรงฝรั่ง
        เป็นผึ้งที่นำเข้ามาจากต่างประเทศ ปัจจุบันนิยมเลี้ยงกันมากในจังหวัดภาคเหนือคือ #พิษณุโลก #อุตรดิตถ์ #แพร่ #น่าน #ลำปาง #ลำพูน #เชียงใหม่ และ#เชียงราย ผึ้งโพรงฝรั่งมีประชากรผึ้งงานในรังมากกว่าผึ้งโพรงไทยคือ ผึ้งโพรงฝรั่งมีประมาณ ๔๐,๐๐๐ - ๕๐,๐๐๐ ตัวต่อรัง แต่ผึ้งโพรงไทยมีประมาณ ๒๐,๐๐๐ - ๓๐,๐๐๐ ตัวเท่านั้น ดังนั้นผึ้งโพรงฝรั่งจึงสามารถหาน้ำผึ้ง และสะสมน้ำผึ้งได้มากกว่าผึ้งโพรงไทย จึงเป็นที่นิยมเลี้ยง เพื่อการค้าในระดับอุตสาหกรรม ปัจจุบันมีการเลี้ยงผึ้งโพรงฝรั่งกันมากกว่า ๕๐,๐๐๐ รัง 

#ผู้เลี้ยงผึ้ง(Bee)แบ่ง ออกเป็น ๓ กลุ่ม ตามจำนวนรังที่เลี้ยง คือ

        ๑) เลี้ยงเป็นงานอดิเรกและอาชีพเสริม ๑-๕๐ รัง 
        ๒) เลี้ยงเป็นการค้าในระดับครอบครัว ๕๐-๒๐๐ รัง 
        ๓) เลี้ยงในระดับอุตสาหกรรมการเกษตร ๒๐๐-๒,๐๐๐ รัง ผึ้งโพรงฝรั่ง สามารถผลิต#น้ำผึ้ง(Honey)ได้มากถึง ๒๐-๑๐๐ กิโลกรัมต่อรังต่อปี

แหล่งข้อมูล
ข้อมูลจากหนังสือสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน ฯ เล่ม 15 เรื่อง 2 ลิขสิทธิ์เป็นของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว